Tussen Wimmenum en Bergen aan Zee moeten we een colletje over: een hoogteverschil van 17 meter en een stijgingspercentage tot 6%. Als 13-jarige beklom ik deze bult voor het eerst tijdens een zelf uitgestippelde meerdaagse fietstocht: van IJmuiden naar mijn grootouders, die 85 km verderop woonden, in Hippolytushoef. Twee dagen later reed ik over een andere, iets kortere route weer terug. In mijn eentje, op een donkergroene kinderfiets met 24 inch wielen, zonder versnellingen, van het merk Stokvis, die ik op mijn 9e verjaardag had gekregen. Bijna een halve eeuw later is de Col du Wimmenum met een Rohloffnaaf goed te doen. Iets langer duurt de klim naar het Russenduin waarop Huize Glory is gebouwd: maar liefst 30 m boven zeeniveau met een helling van dik 5%.
In normale tijden zouden we in het Zeehuis (een van de natuurvriendenhuizen van het NIVON; er is ook een duinpan met plek voor enkele trekkerstentjes) onderaan dit duin hebben gebivakkeerd, maar dat is nu gesloten vanwege het gedeelde sanitair en de gemeenschappelijke keuken.
In Huize Glory hebben we een appartement op de zolder. Na de beklimming van het Russenduin zeulen we met onze fietstassen nog drie brandtrappen op. Dan installeren we ons op een zonovergoten balkon met uitzicht op zee. We zijn blij dat we hier drie nachten hebben geboekt.

Corrie is er achter gekomen dat de jas die ze nu draagt, ongeschikt is om mee te fietsen. Ze had het jack ergens gekocht omdat ze het er leuk uit vond zien. Nu blijkt het een waterdicht zweetjack te zijn met nul komma nul ademend vermogen. Leuk om mee te flaneren in de stad, maar niet om het Russenduin mee te bedwingen. Gewoonlijk neemt ze op fietsvakanties kleren mee waarvan de bruikbaarheid buiten kijf staat. Dit jaar is alles anders. Blijkbaar heeft dat ook effect gehad op de ongeschreven regels voor het inpakken van vakantiekleren.
Corrie wil nu een nieuwe softshell aanschaffen, maar dan wel eentje die mooi genoeg is om ook na deze vakantie te blijven gebruiken. Een andere optie, even met de trein heen en weer naar huis om daar de oude vertrouwde softshell uit de kast te halen, is zo kansloos dat ik die niet eens hardop uit hoef te spreken. Oude argumenten, zoals 'zonde van de tijd', hebben nu gezelschap gekregen van nieuwe, zoals 'neem alleen de trein voor noodzakelijke reizen' en 'steun winkels die het door de lockdown extra moeilijk hebben'.
Dus fietsen we vandaag naar Alkmaar; eerst via het fietspad door de duinen naar Bergen, waar de brem uitbundig staat te bloeien.

Direct na het paardenmeer volgt wederom de Col du Wimmenum. Boven wacht ons een schitterend uitzicht over kale duinen, een begroeide duinvallei en in de verte de zee. Hier geen dennenbossen zoals bij Schoorl. In het dorp Bergen was destijds veel verzet van kunstenaars tegen de aanplant van nog meer bomen in hun geliefde duinen. Na die protesten is men hier met de bebossing gestopt. Voor mij zijn deze ruige duinen tussen Egmond en Bergen de mooiste langs de Hollandse kust.

Vlakbij boerderij 'De Franschman' - waarvan de naam herinnert aan de Slag bij Bergen in 1799 - steken we de geasfalteerde Zeeweg over en lopen we door de duinen ten zuiden van deze weg terug naar de kust. Na enkele kilometers staan we even stil bij een beeldje dat herinnert aan Victor Westhoff, een van de bekendste Nederlandse veldbiologen uit de 20e eeuw. Hij was auteur van het driedelige werk 'Wilde Planten', dat ook bij mijn ouders op de boekenplank stond. Ook was hij jarenlang iemand met gezag, zeg maar gerust een mastodont, in de Nederlandse natuurbescherming.
Onder het beeldje hangt een bordje met de tekst:

Hij observeert
Hij beschrijft de natuur
In al haar verscheidenheid
Telkens weer
Hij volgt de natuur

In 1945 schreef Westhoff een rede voor een congres van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (NJN) over natuurbeheer in Nederland. De NJN pleitte voor 'oernatuur' en was altijd tegen menselijk ingrijpen in natuurgebieden geweest. Andere organisaties, zoals Natuurmonumenten, waren juist voorstanders van het exploiteren van natuurgebieden, niet in het minst omdat ze de opbrengsten van o.a. riet, hout en eieren nodig hadden. Beide visies leken onverenigbaar en hadden steeds weer tot conflicten tussen natuurbeschermers geleid. Die natuurbeschermers waren vaak grote ego's. In het NJN-kamp zaten bijvoorbeeld de latere schrijvers Willem Frederik Hermans en Jan Wolkers, voorzitter van de club was Wim Klinkenberg, de latere communist en voorzitter van de journalistenbond.
Westhoff haalde met zijn rede de angel uit het conflict. Hij maakte duidelijk dat de natuur in Nederland alleen kan overleven met behulp van de mens: beheren in plaats van behouden. Ongerepte natuur kwam in Nederland bijna niet meer voor. Heidevelden, rietlanden, blauwgraslanden en zandverstuivingen waren immers ontstaan als gevolg van menselijke activiteiten, maar op een natuurlijke manier, zonder dat mensen dat bewust zo gewild hadden. Westhoff noemde dit 'half natuurlijk'. Zonder beheer zouden al die half-natuurlijke gebieden uiteindelijk in bossen veranderen.
Voor aangeplante dennenbossen had hij een simpele oplossing: "Lucifer erbij en de vlam erin" (zie dit interview).
Westhoff kon ook eenzijdig en star zijn. Hij was een echte botanicus, maar had helemaal niks met dieren. In dit artikel vertelt zijn biograaf Frank Saris: "Dan stond hij met zijn studenten over een vegetatieplotje heen gebogen. Als de vogelaar in het gezelschap ook even om zich heen keek omdat er interessante beesten langskwamen, werd hij uitgefoeterd."
Als kleinzoon van een dominee had Westhoff ook veel belangstelling voor religie. In zijn jeugd werd hij boeddhist. Vandaar ook misschien wel zijn stelling dat 'het protestantisme een betere basis voor natuurbescherming is dan het katholicisme, dat meer belangstelling heeft voor de culinaire waarde van natuur'.

Van dichtbij wordt het loopduin steeds indrukwekkender. In 2010 is hier een deel van de begroeiing verwijderd en zijn wat stukjes dennenbos gekapt, waardoor een duin dat tot dan toe begroeid was, weer bloot kwam te liggen. Harde westenwind deed de rest. Sindsdien wandelt het duin elk jaar enkele meters landinwaarts. Inmiddels verdwijnt ook het fietspad regelmatig onder het stuifzand.
Op youtube zijn mooie luchtopnamen van dit gebied te zien.

Googlend naar informatie over De Hoelm vond ik hier een stukje familiegeschiedenis. Ik kom er de namen van mijn grootouders tegen: mijn opa Cornelis Metselaar werd hier in 1888 geboren als oudste kind uit de tweede leg van weduwe Aaltje en weduwnaar Jan. Jan had acht levende kinderen overgehouden uit zijn eerste huwelijk en Aaltje had er al vier. Met z'n allen vormden ze een fusiegezin in Aaltjes huis op De Hoelm, dat zo'n beetje uit z'n voegen moet zijn gebarsten toen de tweede leg nog eens vier kinderen opleverde. Mijn oma Trijntje Doves, die ook in 1888 was geboren, was een buurmeisje, dat in de winter van 1912 zwanger werd van mijn opa. In de lente zijn ze getrouwd en in oktober van hetzelfde jaar werd hun eerste kind geboren: de oudste zus van mijn moeder, die ik bijna een halve eeuw later als 'tante Trien' zou gaan kennen.
De Wieringermeer die zich nu voor de oude zuidkust van Wieringen uitstrekt, hebben mijn grootouders droog zien vallen toen ze al in de veertig waren. Mijn opa had er als visser vaak genoeg overheen gevaren. In de lente van 1945 voer hij opnieuw de Wieringermeer in om te helpen met de evacuatie, nadat Duitse troepen de polder onder water hadden gezet door een stuk van de IJsselmeerdijk op te blazen (zie deze aflevering van Andere Tijden). Kort na de bevrijding hebben ze in De Hoelm de Wieringermeer voor de tweede keer droog zien vallen.

Vandaag is het bevrijdingsdag. Bij sommige huizen wappert een vlag. Niets lijkt meer te herinneren aan het drama dat zich in de meidagen van 1940 op De Hoelm afspeelde, waarbij het hele gezin van de jongste zus van mijn opa omkwam (zie hier).
In het boek 'Mij krijgen ze niet levend; de zelfmoorden van mei 1940' (zie dit fragment) beschrijft Lucas Ligtenberg hoe Siemen Metselaar (een broer van mijn opa die ik nog als 'oom Siemen' heb gekend) in de nacht van 14 op 15 mei enkele schoten hoorde. Hij ging direct naar het huis van zijn zus en zwager. Wat hem daar aantrof, greep hem zo aan, dat hij het kanaal inliep. Met hulp van een voorbijganger wist Siemen weer op het droge te komen. Zwager Simon had zus Maartje en hun twee kinderen met een revolver doodgeschoten en vervolgens zichzelf met een andere revolver. Volgens mensen die hem gekend hadden, was Simon een zwaarmoedige man, die veel had gelezen over Duitsland en over concentratiekampen. Hij leek goed op de hoogte van wat de nazi's van plan waren. Een krantenbericht meldde later dat hij in een afscheidsbrief had geschreven dat zij 'kalm en rustig de dood ingingen, van familie en vrienden afscheid namen en dat men om hun dood niet moest treuren.'

We fietsen verder naar Hippolytushoef, het grootste dorp van Wieringen, met als meest markante bouwsel een robuuste kerk op een terpje. Rondom de kerk staan, schots en scheef, prachtig verweerde en bemoste grafstenen, uit de tijd dat glimmend graniet nog niet de norm was. Voor zover nog leesbaar, vaak met Wieringse achternamen zoals Lont, Rotgans en Koorn.

Als kleuter kwam ik regelmatig in Oosterland omdat mijn grootouders er toen nog woonden. De komst van een nieuwe vissershaven in Den Oever had hen naar deze kant van Wieringen doen verhuizen, nadat de oude haven bij De Haukes de toegang tot zee was kwijtgeraakt door de afsluiting van het Amsteldiep en de drooglegging van de Wieringermeer.
We wandelen naar een oude kleiput langs de Waddenzee, met een mooi gezicht op het hogergelegen Oosterland. Hier werd vroeger keileem gewonnen, dat tijdens de voorlaatste ijstijd o.a op Wieringen is afgezet. Keileem is een mengsel van zand, grind, leem en klei, dat door aangroeiend landijs is aangevoerd, opgestuwd en later ook nog eens platgewalst. Dankzij het keileem is Wieringen nooit weggevaagd door de zee, wat wel gebeurd is met het uitgestrekte veenpakket dat tot in de Middeleeuwen rond Wieringen heeft gelegen. Keileem is veel beter bestand tegen erosie dan los zand of klei. Het taaie spul bleek onmisbaar te zijn bij het voltooien van de Afsluitdijk (zie hier).

De ochtend brengen we door in de tuin met krant lezen en koffie drinken. Dan fietsen we naar Sneek, waar we boodschappen doen en op zoek gaan naar een mooie picknickbank. Dat laatste valt vandaag niet mee. We zijn hier niet de enige fietsers en alle terrassen zijn dicht, zodat rond lunchtijd velen op zoek zijn naar mooi gelegen bankjes die in de zon staan. Voorbij IJlst vinden we er een die aan onze criteria voldoet.

Journalist en Frieslandkenner Geert Mak schreef in 2013 al over de 'Brabantisering' van het Friese weidelandschap (zie hier): 'Waar drie decennia geleden horen en zien je verging als je door het land liep, waar je nog maar een jaar of zeven geleden om half vijf wakker werd van de vogelherrie, daar hoor je nu nog slechts een enkele grutto of kiviet en, heel zelden, een leeuwerik. De schokkende statistieken en voorspellingen van de vogeltellers zijn anno 2013 realiteit geworden.
Een soortgelijk proces speelt zich af als het gaat om het uiterlijk van het Friese landschap. Ook dat proces voltrekt zich grotendeels in stilte, ook dat proces wordt, zo valt te vrezen, pas door het grote publiek opgemerkt als het te laat is. Ik doel hiermee op de Brabantisering van Friesland, en met name het vlakke karakteristieke Friese weidelandschap, de zogenaamde Greidhoek.'
In dit interview zegt Mak: 'De afgelopen twee, drie decennia is dit van oorsprong heel mooie klassieke cultuurlandschap met prachtige terpdorpen behoorlijk aan gort geholpen. Een kennis van me in Jorwerd wilde een fietsenhokje neerzetten, nou, de gemeente lag meteen dwars. Maar elke boer die een joekel van een stal in het landschap wil flikkeren krijgt binnen drie weken toestemming. Dan moet hij er wel bomen omheen planten, maar die regel wordt nergens gehandhaafd. De Greidhoek wordt één groot agrarisch industrieterrein waar babymelkpoeder voor de Chinese markt wordt geproduceerd. Goddank begint er nu wel een tegenbeweging op gang te komen.'

Ook op de hoogtekaart van Nederland zijn de silo's goed te zien als dikke gele stippen, beter zelfs dan de nabijgelegen kerktoren van Wolsum.

Rond 1930 lag hier nog een uitgestrekt gebied van zandduinen, heidevelden en veenmoerassen, met alleen aan de noordrand wat bos. Ook dit was geen oernatuur, maar in de loop der eeuwen ontstaan door het kappen van bossen voor landbouwgrond rond dorpen (esgronden), het laten grazen van schapen en het gebruik van mest en plaggen om de esgronden vruchtbaar te houden: de potstalcultuur (zie hier). Waar de schapen graasden, kon weinig anders groeien dan heide. Door overbegrazing kon ook de heide verdwijnen en het onderliggende zand gaan stuiven.

Dit landschap is een goed voorbeeld van wat Victor Westhoff (die we op 4 mei al tegenkwamen) 'half natuurlijk' noemde (zie ook deze boswachtersblog over de dilemma's bij het beheren van natuurgebieden). Zonder menselijk ingrijpen zal hier uiteindelijk alleen nog bos groeien. Zoals een historisch-geograaf op de site van de stichting Woudreus zegt: 'Je hoeft niet overal zo panisch op zoek naar paarse hei. Je kunt kiezen voor een groenere variant die in de middeleeuwen bestond. De prehistorie biedt ook een geweldig referentiebeeld voor natuurbeheerders. Hunebedden stonden in een open plek temidden van oerbossen van eiken- en lindebomen.'
Tja, het boreale landschap (zie hier) was de laatste tijd weer hip. Maar die oerbossen heb je hier niet zomaar terug, daar heb je wel een paar eeuwen voor nodig en ook een wat kouder klimaat. Die bossen zijn trouwens maar een deel van het oerlandschap dat na de ijstijden is ontstaan. Minstens zo omvangrijk zijn hier de veenmoerassen geweest.

Bij Zorgvlied volgen we de Lange Drift, een smalle weg tussen knoestige eiken. Nestkastjes moeten koolmeesjes hierheen lokken om de eikenprocessierupsen hier met huid en haar te verslinden. Hopelijk met succes, anders is het hier over een maand voor fietsers geen pretje meer.

Vanaf de jaren 1970 krijgt men langzamerhand spijt van de ontginningsdrift. De veenmoerassen en rietlanden die nog over zijn, hebben te kampen met ontwatering als gevolg van de ontginningen en de drooglegging van de nabijgelegen Noordoostpolder. Daardoor breekt er een crisis uit in de rietteelt. Dit wordt uiteindelijk opgelost door het plaatsen van honderden watermolentjes, waarmee water uit lagergelegen polders teruggepompt kan worden in moerassen met een hoger waterpeil (zie wikipedia).
Ook worden in de randgebieden van de ontginningen uit de 20e eeuw enkele landerijen onteigend om er 'nieuwe natuur' van te maken door verhoging van de waterstand en het terug laten keren van rietlanden. Zoals de al genoemde Beulakerpolder, die overigens niet alleen is ingericht als natuurgebied en buffer bij wateroverlast, maar ook voor een flink deel is gebruikt om een park met luxe vakantievilla's voor watersporters te bouwen. De boeren die hier profiteerden van de werkverschaffing in de crisisjaren, moeten nu wijken voor een monsterverbond van natuurbeschermers en vastgoedbazen.
Dit monsterverbond zat er al een tijdje aan te komen. In dit artikel uit 1995 zegt een inspecteur van Natuurmonumenten: “We hebben als georganiseerde natuurbescherming coalitiepartners gevonden. De eerste is de recreatie-sector. De huidige structuur van de recreatie voldoet niet meer aan de eisen van de tijd, die moet worden opgefrist. De recreatie zou meer moeten mikken op klanten die van rust en natuur - de sterke kanten van het gebied - houden in plaats van het bier- en patattoerisme."

Zo'n oerstroomdal - of pradolina - ontstaat voor een front van landijs, dat duizenden jaren op dezelfde plek blijft liggen. In Nederland liggen drie oerstroomdalen die verschillende fases in het oprukkende landijs markeren. Mathilde Maijer, die we al kennen van de pingomeren (zie 11 mei), laat in haar blog landschaplopen zien hoe dat is gegaan. Rivieren die voorheen naar het noorden stroomden, zoals de Eems en de Weser in het noorden van Duitsland, werden door het landijs geblokkeerd en gedwongen om voor het ijsfront langs naar het westen te stromen. In de zomermaanden voedde het smeltwater een kilometers breed stelsel van rivieren aan de voet van het landijs. In de koudste fase van de voorlaatste ijstijd groeide dat ijs nog wat verder zuidwaarts, waardoor de Veluwe, de Lemelerberg en andere stuwwallen konden ontstaan.
Na het smelten van het landijs bleef een diep dal achter, dat wel 50 m lager lag dan tegenwoordig. Tegelijkertijd lagen de aangrenzende Lemelerberg en het Drents Plateau een flink stuk hoger dan nu (zie hier en hier).
Niet langer belemmerd door landijs konden de grote Noord-Duitse rivieren weer noordwaarts gaan stromen. De Vecht bleef echter naar het westen afbuigen en werd een smal stroompje langs de zuidrand van het drooggevallen oerstroomdal om uit te monden in de Rijn, die via het huidige IJsseldal naar het noorden was gaan stromen (zie hier).
In de laatste ijstijd, zo'n 20.000 jaar geleden, kwam het landijs niet verder dan het gebied tussen Hamburg en Berlijn. Nederland was toen een poolwoestijn waarin door harde winden een dikke laag zand werd afgezet, dekzand genoemd (zie hier). Ook het oerstroomdal van de Vecht kwam grotendeels onder een deken van dekzand te liggen. Toen het warmer en vochtiger werd, gingen er bomen en struiken groeien. Waar de afwatering slecht was, vormde zich uit half vergane plantenresten een metersdikke laag veen, waarvan de moerassen rond Giethoorn een overblijfsel zijn. De rest is verzwolgen door de Zuiderzee of gebruikt voor turfwinning.

Mathilde, onze wandelende ijstijdenencyclopedie, denkt dat deze keileembult - net als de Woldberg en de Havelterberg bij Steenwijk, een groepje drumlins is (zie hier). Een drumlin is een mooie Ierse term voor een langgerekte heuvel die onder een gletsjer is ontstaan en daarbij is gestroomlijnd tot een opvallende eivorm met de hoogste en steilste kant aan de kant waar het ijs vandaan kwam. Hier bij Sint Jansklooster is dat de noordoostrand, waar het heuvelland abrupt overgaat in de zompige Wieden.
Op een oude kaart van voor de drooglegging van de Noordoostpolder is goed te zien hoe deze keileembulten bij Vollenhove als een kaap uitstaken in de Zuiderzee en een natuurlijke barrière vormden tussen de zee en het laaggelegen achterland. Op de westpunt, aan de Voorst, waren kliffen (zie hier en hier).

We fietsen met een omweg naar Blokzijl. In normale tijden zouden we ook via Jonen en Dwarsgracht terug kunnen fietsen, maar alle pontjes zijn nu uit de vaart en zelfs op de weg naar de pont zijn we niet welkom.
De Huttentocht van 2015 ging via deze pont (zie hier).

Ook vlak voor Giethoorn treffen we een mooi stuk nieuwe natuur aan, of beter: nieuw cultuurland. Hier geen moerassen en rietlanden, maar vochtig en gevarieerd open grasland, waar weidevogels, die van open ruimte houden, zich thuis kunnen voelen. 'Plas-dras' noemen ze dat. Het gras moet wel kort blijven, zodat kuikens van weidevogels er zonder moeite doorheen kunnen lopen (zie hier).

En hoe zal deze polder er over nog eens 30 jaar uitzien, als de 'modernisering' van de landbouw en de verstedelijking onveranderd door blijven gaan?

Ik zou hier ook nog een kaartje kunnen laten zien van voor de grote ruilverkaveling in 1975, maar een verwijzing naar een mooie website met oude foto's en een duidelijk verhaal lijkt me beter (zie hier). Samengevat: de van noordwest naar zuidoost lopende hoofdweteringen waren toen nog doorgaande vaarten met aan elke kant een zeer smalle weg, waar auto's elkaar amper konden passeren. Tijdens de ruilverkaveling werden de wegen aan beide zijden van deze vaarten vervangen door één weg, die een stuk breder was, met een fietspad ernaast. De weteringen bleven bestaan als sloten die wisselend aan de linker- of rechterkant van de nieuwe weg lagen, om het zicht op de terpboerderijen te sparen. Toen vond men dat aanzicht blijkbaar nog iets waardevols dat behouden moest worden.

Vlakbij Zwolle bereiken we de IJssel. In de verte zijn de bossen van de Veluwe al te zien.

Heideplagger Maarten de Bolder klaagde 30 jaar geleden al in Keek op de Week over de vergrassing (zie youtube).
Hier hoef je niet ver te zoeken naar een megaverspreider van stikstof. Investico, een platform voor onderzoeksjournalistiek, concludeerde laatst dat één kalkoenboer uit Ermelo jaarlijks meer stikstof uitstoot dan alle automobilisten besparen met verlaging van de maximumsnelheid (zie hier). Met het uitkopen van de 25 grootste 'piekbelasters' die zich binnen 250 meter van een natuurgebied bevinden, zou het probleem al beheersbaarder worden, al is er meer nodig om uit de stikstofcrisis te komen (zie dit artikel).

Vlakbij is ook een bedrijf met 700 witvleeskalveren. De eigenaren zeggen: "'We hadden ons huiswerk gedaan en mogen hier boeren. Het lijkt wel alsof we hier ongewenst zijn. Dit is voor ons allebei een droom en die gaan we hoe dan ook voortzetten [...] Voor mensen die niet agrarisch onderlegd zijn, is het natuurlijk prachtig om hier te wandelen. Maar daar hebben wij geen tijd voor. We werken beiden ook nog buiten de deur" Spijt van hun keuze hebben ze niet. 'Kansen moet je pakken. Zonder strijd geen overwinning, dus je moet ergens voor vechten'.(zie hier).
Hier zien we het cliché van hardwerkende boeren die geen tijd hebben om een wandeling door de natuur te maken - die nota bene voor hun deur ligt - en verrast lijken te zijn door een probleem met die natuur waar ze zelf een medeveroorzaker van zijn. Op zoek naar wat witvleeskalveren nu precies zijn, wordt me duidelijk dat het vlees van deze kalveren licht van kleur blijft door een laag gehalte hemoglobine in het bloed. Om dat te bereiken, krijgen deze kalveren voedsel met een beperkt ijzergehalte; dat zou net genoeg moeten zijn om geen bloedarmoede te krijgen (zie wikipedia).
Ik vraag me af waarom het fokken van deze kalveren voor deze mensen een droom is om voor te vechten. Ploeteren tussen de stalmuren en gemangeld worden door Rabobank, mestoverschotten en stikstofwetgeving: is dat niet even uitzichtloos als de sisyphusarbeid van heideplagger Maarten de Bolder? Zij lijken op een andere planeet te leven dan de gruttovriendelijke boeren van vorige week (zie het verslag van 6 mei).
Zoekend naar meer informatie vind ik een artikel in Trouw over een andere Veluwse kalverboer, Bart Boon, de enige biologische boer van de ruim 1500 Nederlandse vleeskalverboeren (zie hier). Hij vindt de omstandigheden in de Nederlandse kalvermesterij doorgaans slecht: er is weinig ruimte per dier, de kalveren krijgen geen of weinig daglicht en gaan nooit naar buiten.

Even later rijden we door het Speulderbos, een van de mooiste bossen op de Veluwe. Aarzelend zonlicht valt door het prilgroene bladerdak van dansende beuken. Prachtig om hier nu te fietsen, maar we weten dat het hier in de herfst nog mooier kan zijn (zie dit fotoverslag).